top of page

Το Ηλιακό Σύστημα

Τι είναι το ηλιακό σύστημα

Το ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ περιλαμβάνει τον Ήλιο και όλα τα αντικείμενα τα οποία κινούνται σε τροχιά γύρω από αυτόν μέσα στο πεδίο βαρύτητάς του, είτε περιστρεφόμενα άμεσα γύρω από αυτόν είτε κινούμενα σε τροχιές γύρω από άλλα σώματα που κινούνται γύρω από τον Ήλιο. Από τα αντικείμενα που περιστρέφονται απευθείας γύρω από τον Ήλιο, τα μεγαλύτερα είναι οι οκτώ πλανήτες, με τα υπόλοιπα να είναι μικρότερα αντικείμενα, όπως οι νάνοι πλανήτες και τα μικρά σώματα του Ηλιακού Συστήματος. Τα αντικείμενα που περιστρέφονται έμμεσα γύρω από τον Ήλιο λέγονται φυσικοί δορυφόροι, δύο εκ των οποίων είναι μεγαλύτεροι από τον μικρότερο πλανήτη, τον Ερμή. Το ηλιακό σύστημα σχηματίστηκε 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, από τη βαρυτική κατάρρευση ενός γιγαντιαίου διαστρικού μοριακού νέφους.

Μοντέλο του Ηλιακού Συστήματος

Από τι αποτελείται το ηλιακό μας σύστημα

images.jpg

Η συντριπτική πλειοψηφία της μάζας του συστήματος βρίσκεται στον Ήλιο, με την πλειοψηφία της υπόλοιπης μάζας να περιέχεται στον Δία. Στο εσωτερικό τμήμα του Ηλιακού Συστήματος οι τέσσερις μικρότεροι πλανήτες, ο Ερμής, η Αφροδίτη, η Γη και ο Άρης, οι οποίοι είναι γήινοι πλανήτες, που αποτελούνται κυρίως από βράχο και μέταλλα. Οι τέσσερις εξωτερικοί πλανήτες είναι γιγαντιαίοι πλανήτες, έχουν πολύ μεγαλύτερη μάζα από τους γήινους. Οι δύο μεγαλύτεροι πλανήτες, ο Δίας και ο Κρόνος, είναι γίγαντες αερίου, που αποτελούνται κυρίως από υδρογόνο και ήλιο. Οι δύο εξώτεροι πλανήτες, ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας, είναι γίγαντες πάγου, που αποτελούνται κυρίως από ουσίες με σχετικά υψηλά σημεία τήξης σε σύγκριση με το υδρογόνο και το ήλιο, όπως νερό, αμμωνία και μεθάνιο. Ο πιο μακρινός πλανήτης, ο Ποσειδώνας, απέχει 30 αστρονομικές μονάδες (4,5 δις χιλιόμετρα) από τον Ήλιο. Και οι οκτώ πλανήτες έχουν σχεδόν κυκλικές τροχιές οι οποίες βρίσκονται πάνω σε έναν σχεδόν επίπεδο δίσκο που ονομάζεται εκλειπτική.

Το Ηλιακό Σύστημα περιέχει επίσης μικρότερα αντικείμενα όπως δορυφόρους πλανητών (φεγγάρι), αστεροειδείς, νέφη και πλανητικούς δακτύλιους που περιβάλουν τους εξωτερικούς πλανήτες.

Ο Ήλιος

Ο Ήλιος είναι το αστέρι του Ηλιακού Συστήματος και μακράν το πιο ογκώδες συστατικό του. Η μεγάλη του μάζα (332.900 γήινες μάζες), που αποτελεί το 99,86% όλης της μάζας στο Ηλιακό Σύστημα, παράγει θερμοκρασίες και πυκνότητες στον πυρήνα του αρκετά υψηλές για να διατηρήσουν την πυρηνική σύντηξη υδρογόνου σε ήλιο, καθιστώντας το αστέρα κύριας ακολουθίας. Αυτό απελευθερώνει τεράστια ποσότητα ενέργειας, που ακτινοβολείται κυρίως στο διάστημα ως ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία με κορυφή στο ορατό φως.

σσ.jpg

Πως σχηματίστηκε

υτξρθ.jpg

Το ηλιακό σύστημα σχηματίστηκε 4,568 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, με τη βαρυτική κατάρρευση μιας περιοχής, αποτέλεσμα της οποίας ήταν ένα μεγάλο μοριακό νέφος.  Αυτό το αρχικό σύννεφο είχε πιθανότατα αρκετά έτη φωτός πλάτος και πιθανότατα γέννησε πολλά αστέρια. Όπως είναι χαρακτηριστικό στα μοριακά σύννεφα, αυτό αποτελείτο κυρίως από υδρογόνο, με λίγο ήλιο και μικρές ποσότητες βαρύτερων στοιχείων που συντήχθηκαν από προηγούμενες γενιές αστεριών. Καθώς η περιοχή που θα γινόταν το Ηλιακό Σύστημα, γνωστό ως προ-ηλιακό νεφέλωμα, κατέρρευσε, η διατήρηση της στροφορμής το έκανε να περιστραφεί γρηγορότερα. Το κέντρο, όπου συγκεντρώθηκε το μεγαλύτερο μέρος της μάζας, έγινε όλο και πιο θερμό από τον γύρω δίσκο. Καθώς το συσπειρωμένο νεφέλωμα περιστράφηκε γρηγορότερα, άρχισε να ισοπεδώνεται σε έναν πρωτοπλανητικό δίσκο με διάμετρο περίπου 200 αστρονομικές μονάδες (30 δις χιλιόμετρα) με έναν θερμό, πυκνό πρωτοαστέρα στο κέντρο. Οι πλανήτες σχηματίστηκαν με συσσώρευση από αυτόν τον δίσκο, καθώς η σκόνη και το αέριο έλκονταν βαρυτικά μεταξύ τους, και ενώθηκαν για να σχηματίσουν ολοένα και μεγαλύτερα σώματα. Εκατοντάδες πρωτοπλανήτες μπορεί να υπήρχαν στο πρώιμο ηλιακό σύστημα, αλλά είτε συγχωνεύτηκαν είτε καταστράφηκαν, αφήνοντας τους πλανήτες, τους νάνους πλανήτες και τα υπόλοιπα μικρά σώματα.

Προσπάθειες για την ανάκτηση πληροφοριών για το ηλιακό σύστημα

Κατά το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας, η ανθρωπότητα δεν αναγνώριζε ούτε κατανοούσε την έννοια του Ηλιακού Συστήματος. Οι περισσότεροι άνθρωποι μέχρι τον ύστερο Μεσαίωνα - Αναγέννηση πίστευαν ότι η Γη ήταν ακίνητη στο κέντρο του σύμπαντος και κατηγορηματικά διαφορετική από τα θεϊκά ή αιθέρια αντικείμενα που κινούνταν στον ουρανό. Αν και ο Έλληνας φιλόσοφος Αρίσταρχος της Σάμου είχε σκεφτεί την ηλιοκεντρική διάταξη του κόσμου, ο Πολωνός Νικόλαος Κοπέρνικος ήταν ο πρώτος που ανέπτυξε ένα μαθηματικά προγνωστικό ηλιοκεντρικό σύστημα.

Τον 17ο αιώνα, ο Γαλιλαίος ανακάλυψε ότι ο Ήλιος έχει ηλιακές κηλίδες και ότι ο Δίας είχε τέσσερις δορυφόρους σε τροχιά γύρω του. Ο Κρίστιαν Χόυχενς συνέχισε τις ανακαλύψεις του Γαλιλαίου ανακαλύπτοντας το φεγγάρι του Κρόνου, Τιτάνα, και το σχήμα των δακτυλίων του Κρόνου.  Γύρω στο 1677, ο Έντμοντ Χάλλεϋ παρατήρησε μια διέλευση του Ερμή μπροστά από τον Ήλιο, οδηγώντας τον στο να πραγματοποιήσει παρατηρήσεις της ηλιακής παράλλαξης ενός πλανήτη (πιο ιδανικά χρησιμοποιώντας τη διέλευση της Αφροδίτης ) οι οποίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον τριγωνομετρικό προσδιορισμό των αποστάσεων μεταξύ Γης, Αφροδίτης και Ηλίου. Το 1705, ο Χάλεϊ συνειδητοποίησε ότι οι επανειλημμένες παρατηρήσεις ενός κομήτη αφορούσαν στο ίδιο αντικείμενο, το οποίο επέστρεφε τακτικά μία φορά κάθε 75-76 χρόνια. Αυτή ήταν η πρώτη απόδειξη ότι οτιδήποτε άλλο εκτός από τους πλανήτες περιφερόταν γύρω από τον Ήλιο, αν και αυτό είχε διατυπωθεί ήδη για τους κομήτες, τον 1ο αιώνα μ.Χ., από τον Ρωμαίο Σενέκα. Γύρω στο 1704, ο όρος «Ηλιακό Σύστημα» εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα αγγλικά. Το 1838, ο Φρίντριχ Μπέσελ μέτρησε με επιτυχία μια αστρική παράλλαξη, την εμφανή μετατόπιση στη θέση ενός αστέρα που δημιουργήθηκε από την κίνηση της Γης γύρω από τον Ήλιο, παρέχοντας την πρώτη άμεση, πειραματική απόδειξη του ηλιοκεντρισμού. Οι βελτιώσεις στην παρατηρητική αστρονομία και η χρήση μη επανδρωμένων διαστημικών σκαφών επέτρεψαν έκτοτε τη λεπτομερή διερεύνηση άλλων σωμάτων σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο. Η αποστολή Μάρινερ 2 της NASA έγινε στις 14 Δεκεμβρίου 1962 η πρώτη γήινη διαστημοσυσκευή που έφτασε κοντά σε άλλον πλανήτη, εξερευνώντας την Αφροδίτη.

Χ.jpg
Σκίτσο που απεικονίζει τον Γαλιλαίο
bottom of page